KC 2025/015

van de beklagcommissie uit de commissie van toezicht bij de Forensisch Psychiatrisch Centrum de Rooyse Wissel te Venray naar aanlei­ding van het indienen van het klaagschrift van:

[…]

ten tijde van het indienen van het klaagschrift verblij­vende in F.P.C. de Rooyse Wissel te Venray.

DE STUKKEN

• Een klaagschrift (e-mailbericht) van 1 augustus 2024 van klagers raadsvrouw mr. L. Schouten, advocaat te Amsterdam, ontvangen door het secretariaat op 2 augustus 2024, waarin klager zich - onder andere - beklaagt over een privacyschending . De inhoud is weergegeven onder B.
• Schriftelijke inlichtingen en opmerkingen van de directie van genoemde inrichting, gedateerd 21 januari 2025, aan de beklagcommissie overgelegd, waarvan de inhoud bij C. is weergegeven.

De inhoud van voormelde stukken wordt als hier ingelast be­schouwd.

De mondelinge behandeling heeft plaatsgevonden op 31 januari 2025. Hierbij waren aanwezig:

Klager en zijn raadsvrouw mr. L. Schouten;

en namens de kliniek […] (juriste) en […] (afdelingshoofd).

 

 

 

 

 

 

Tijdens de mondelinge behandeling van het beklag heeft klager aanvullend opgemerkt dat hij begrijpt dat de klacht betreft het afluisteren met de telefoon. Hij weet hiervan en zegt dat hij die telefoon naar binnen heeft gehengeld. Maar het klopt niet wat de kliniek heeft opgeschreven, nu hebben ze het over een bom. Klager heeft de telefoon van zondag op maandag naar binnen gehengeld, maar dat gesprek over die bom was 2,5 dag eerder. Die dag zegt klager werd hij er in de ochtend mee geconfronteerd dat iemand zei dat klager drugs in de tuin had laten verstoppen. Klager zat toen al in afzondering. Op een gegeven moment zei iemand toen dat de tuin met lint was afgezet. Die persoon vroeg vervolgens‘ is er soms een lijk begraven’, waarop klager gezegd heeft ‘nee het is een bom’. Maar stelt klager dit was dagen eerder. Het gaat er, zegt klager, om hoe hij vervolgens is behandeld, dit was vernederd, er  was geen verzorging. Klager was net een zwerver en zag er onverzorgd uit. Met het binnen halen van de telefoon is alles begonnen zegt klager. Hij had ook een toegangscode op de telefoon gezet, deze code heeft klager aan de recherche gegeven. Nadat hij de telefoon vond heeft hij de gesprekken veilig gesteld, zegt klager en gezonden aan zijn familie. Hij had toen het gebeurde gesprekken met zijn buurman. Klager zegt zich af te vragen of het wat uitmaakt wat erop de telefoon staat. De politie heeft alles. Klager merkt nog op dat hij werd beschuldigd van het verstoppen van dingen in de tuin.

 

Tijdens de mondelinge behandeling van het beklag heeft klagers raadsvrouw aanvullend opgemerkt dat zij verwijst naar het klaagschrift. Zij merkt op dat in haar ogen klagers cel zijn woonkamer is, dan kun je als kliniek niet zomaar opnames maken, daarom is van het voorval aangifte gedaan. De raadsvrouw verwijst naar de klacht over de separatiemaatregel (RV2024-000269) de kliniek gebruikt  veel woorden als beeldvorming om zaken te onderbouwen. Er zou gezegd zijn dat er een bom zou zijn. Zij merkt op dat de Bvt  bevoegdheden kent die de directie kan gebruiken, maak daar dan gebruik van. Een telefoon plaatsen om gesprekken op te nemen staat niet in de Bvt. Hoewel de kliniek zegt dat een sociotherapeut mee laten luisteren mag, en dus mocht dit ook. De raadsvouw deelt deze mening echter niet.

 

Klager drukt na het binnen hengelen ook op de intercom om te praten, maar er komt niemand. Dan  gaat hij bellen naar buiten. Had de kliniek gezegd dit hadden we anders aan moeten aanpakken, dan was het anders geweest, maar zegt de raadsvrouw nu moet de kliniek verantwoording nemen voor het gebeurde. Gevraagd wat op de telefoon stond zegt de raadsvrouw dat klager communiceert via zijn deur en het raam met zijn medepatiënten. Zij merkt verder dat zij normaal alles op papier krijgt, maar nu kreeg zij een telefoontje van de directrice. De raadsvrouw zegt in het gebeurde te missen dat de kliniek naar zichzelf wil kijken.

 

Het beklag betreft kennelijk het schenden van de privacy.

Tijdens de mondelinge behandeling van het beklag heeft de juriste verwezen naar het verweerschrift.

Aanvullend heeft de juriste opgemerkt dat de kliniek anders denkt over het gebeurde dan klagers raadsvrouw. Er had immers een personeelslid (sociotherapie) kunnen meeluisteren, dit kon alleen niet als gevolg van personeelstekort. In de ogen van de kliniek was er voldoende aanleiding om mee te luisteren gelet op de signalen van medepatiënten. Klager had al een afzonderingsmaatregel een separatiemaatregel vond men toen een te vergaande maatregel, daarom werd besloten mee te luisteren. Verder zegt de juriste dat van artikel 8 EVRM lid 2 mag worden afgeweken als dit bij wet is toegestaan. Zij wijst op artikel 2 lid 2 van de Bvt. De juriste stelt dat de wetgever beleidsruimte wilde toekennen aan het hoofd van de inrichting om grondrechten in te perken, dit blijkt ook uit de Memorie van Toelichting bij de Bvt. In de ogen van de kliniek is er derhalve wel een wettelijke grondslag voor het gebeurde indien de orde en veiligheid in het geding zijn. Desgevraagd zegt de juriste niet te weten of er opnames zijn en wat erop zou staan. Er is ook niets gedaan door de kliniek met (eventuele) opnames. Dit moet zij navragen bij ICT. De juriste zegt te weten dat de telefoon is binnen gehengeld, zij weet niet wat klager met de telefoon heeft gedaan. Of er opnames zijn verzonden naar buiten. Zij merkt verder op dat de kliniek van mening is dat er mogelijk wel een privacy schending was maar deze was toelaatbaar, de juriste zegt niet te weten niet of het opnemen met een telefoon vaker is gebeurd binnen de kliniek. Voorts wordt opgemerkt dat klager vaker communiceert via gesloten deuren, hij zorgt ook veel onrust op de afdeling. De juriste merkt nog op dat de directrice het gebeurde persoonlijk telefonisch wilde bespreken met de advocaat. Ook komt het voor dat niet alles op papier komt. Ook de kliniek had liever een andere oplossing gekozen door personeel op de afdeling te plaatsen, maar dit ging helaas niet.  

De beklagcommissie overweegt het volgende.

Door en namens klager is geklaagd over de beslissing van de kliniek (directrice) van 29 juli 2024 om middels een telefoon gesprekken op de afdeling op te nemen. De klacht richt zich tegen het afluisteren en tegen de inbreuk op klagers privacy. Tevens wordt gesteld dat er mogelijk sprake is van een strafbaar feit.

De beklagcommissie merkt allereerst op meerdere klachten over het voorval te hebben ontvangen. Er is echter een verschil tussen de zaak van klager en de andere zaken. In de zaak van klager is aangevoerd dat het de directie expliciet ging om hetgeen klager zou vertellen, nu immers de verdenking was dat klager onrust veroorzaakte. In de zaken van klagers medepatiënten is aangevoerd (kort gezegd) dat hun privacy zou zijn geschonden, omdat ook zij wellicht op de opnames te horen zouden zijn.

De directie van de kliniek heeft besloten, nadat het behandelteam signalen van klagers medepatiënten kreeg dat klager gezegd zou hebben dat er een bom door zijn netwerk op de afdeling zou zijn geplaatst, hetgeen klager zou vertellen mee- of af te luisteren. Klagers medepatiënten zouden bang zijn geworden door deze signalen, hetgeen zorgde voor onrust op de afdeling en waardoor het behandelmilieu op de afdeling verstoord raakte. Het behandelteam nam de signalen uiterst serieus en dusdanig zorgelijk, dat men voornemens was een separatiemaatregel aan klager op te leggen. Hiertoe is door het afdelingshoofd contact opgenomen met de directie. Zij vond op dat moment de separatiemaatregel echter te ingrijpend, vooral gezien het feit dat klager vaker stevige uitspraken doet. Het werd belangrijk gevonden om een betere indicatie van de onrust te krijgen, teneinde een weloverwogen beslissing hierin te kunnen nemen. Er is toen geadviseerd om sociotherapie op de gang te laten observeren/luisteren na het insluiten van de patiënten, met de bedoeling meer duidelijkheid te krijgen. Op dat moment was er echter geen personeelslid beschikbaar om hieraan invulling te geven, waarna besloten is een tablet te gebruiken. Uiteindelijk is dat een telefoon geworden die enkele uren op de gang heeft gelegen op 29 juli 2024.

Regelgeving omtrent het mee- of afluisteren van en/of opnemen van gesprekken tussen patiënten is niet opgenomen in de huisregels van de instelling, noch in de Bvt.

Er is dus geen sprake geweest van een (formele) maatregel.

Uit artikel 8 van het Europees verdrag voor de rechten van de mens (EVRM) volgt dat een ieder recht heeft op respect voor zijn privéleven, zijn familie- en gezinsleven, zijn woning en zijn correspondentie en dat inmenging alleen is toegestaan voor zover dat bij wet is voorzien en dat in een democratische samenleving noodzakelijk is in het belang - voor zover hier van toepassing - het voorkomen van strafbare feiten  en van de bescherming van de gezondheid van anderen.

Op grond van artikel 10 van de Grondwet (Gw) heeft een ieder, behoudens bij of krachtens wet te stellen  beperkingen, recht op eerbiediging van zijn persoonlijke levenssfeer. In artikel 10, vierde lid van de Gw is bepaald dat een ieder wie rechtmatig zijn vrijheid is ontnomen, kan worden beperkt in de uitoefening van grondrechten, voor zover deze zich niet met de vrijheidsontneming verdraagt.

Volgens artikel 2, eerste lid, van de Beginselenwet verpleging ter beschikking gestelden (Bvt) wordt de tenuitvoerlegging van de vrijheidsbenemende straf of maatregel in een instelling zoveel mogelijk dienstbaar gemaakt aan de behandeling van de veroordeelde en de voorbereiding op diens terugkeer in de maatschappij.

Volgens het tweede lid worden ter tenuitvoerlegging van een vrijheidsbenemende straf of maatregel in de instelling opgenomen personen aan geen andere beperkingen onderworpen dan die welke voor het doel van de vrijheidsbeneming of in het belang van de handhaving van de orde en veiligheid in de instelling noodzakelijk zijn.

De beklagcommissie wijst gelet op het vorenstaande op de Memorie van toelichting van de Bvt, meer in het bijzonder naar hetgeen is opgenomen onder 2.6 “Rechten en de beperking daarvan”:

Klager heeft beklag ingesteld omdat hij stelt dat er inbreuk is gemaakt op zijn privacy, nu er middels een telefoon gesprekken opgenomen dienden te worden die hij voerde met zijn medepatiënten op de afdeling. Deze telefoon is in het bezit van klager gekomen vóórdat de kliniek de opgenomen gesprekken heeft kunnen uitluisteren.

Naar het oordeel van de beklagcommissie is het beklag dan ook gericht tegen de vermeende schending van klagers recht op privacy als bedoeld in artikel 8 EVRM en/of artikel 10 Gw. Gelet op het bepaalde in artikel 56, eerste lid en onder e, Bvt is een dergelijke (vermeende) schending van een recht voor beklag vatbaar.

Klager kan dan ook worden ontvangen in zijn beklag.

De beklagcommissie dient aldus te beoordelen of de kliniek klagers recht op privacy als verwoord in artikel 8, eerste lid, EVRM en/of artikel 10 Gw heeft geschonden.

Uit de stukken en het besprokene ter zitting komt naar voren dat de kliniek, in het belang van de handhaving van de orde en veiligheid in de instelling, het noodzakelijk achtte nader onderzoek te doen naar de eerder gedane uitspraken van verdachte dat er een bom in de kliniek geplaatst zou worden of zou zijn geplaatst.

Daartoe werd er na een belangenafweging voor gekozen om géén separatie op te leggen maar om een telefoon neer te leggen in de gang op klagers afdeling, vóór zijn kamerdeur. De bedoeling was om gesprekken tussen klager en andere patiënten op te nemen. Deze opnames werden dus niet gemaakt ín klagers eigen kamer, maar op de afdeling, op de gang. Het ging dus om gesprekken tussen tbs-patiënten die na ommekomst van het dagprogramma reeds waren ingesloten voor de nacht. De gesprekken werden niet gevoerd in de beslotenheid van de eigen kamer, maar zij werden gevoerd door via de onderzijde van de kamerdeuren met elkaar te spreken, dus van de ene kamer naar de ander kamer, over de gang.

Deze gesprekken konden daardoor worden meegeluisterd door een ieder die aanwezig was op de afdeling, hetzij door patiënten die ingesloten waren in hun eigen kamer op die afdeling, hetzij door personeel dat al dan niet langdurig in de gang aanwezig was. Dat de gesprekken niet privé waren werd kennelijk geaccepteerd door de betrokkenen.

 

Naar het oordeel van de beklagcommissie is er dan ook geen sprake van een inbreuk op klagers privacy gelet op de bijzondere omstandigheden die er spelen als hierboven omschreven. Er is geen sprake van het mee- of afluisteren van gesprekken die plaatsvonden in de beslotenheid van klagers privéruimte. Door een gesprek te voeren over een (voor de medewerkers van de kliniek) openbare gang, heeft klager het door hem gevoerde gesprek in de openbaarheid gebracht en aldus uit de privésfeer gehaald.

 

De kliniek heeft dan ook geen inbreuk gemaakt op het in artikel 8, eerste lid, EVRM en artikel 10 GW opgenomen recht van klager op privacy.

Dit klacht zal daarom ongegrond worden verklaard.

De beklagcommissie is verder van oordeel voor zover er sprake zou zijn van een strafbaar feit, het niet aan de beklagcommissie is om hierover een oordeel te vellen. Dit is aan het Openbaar Ministerie en de Strafrechter.

De beklagcommissie verklaart het klaagschrift ongegrond.

Aldus op 15 mei 2025 beslist door de beklagcommissie: mr. R.T.A. Slof, voorzitter, mw. W.A.M. Brinkhuizen-de Jonge en drs. S.M. Verhaag, leden, in tegenwoordigheid van H.C.W. Terpelle, secretaris.