KC 2023/036

DE BEKLAGCOMMISSIE UIT DE COMMISSIE VAN TOEZICHT BIJ HET DETENTIECENTRUM ROTTERDAM

Uitspraak op het klaagschrift als bedoeld in artikel 60 van de Penitentiaire beginselenwet (hierna: Pbw), ingekomen bij de beklagcommissie op 4 augustus 2023, van de gedetineerde:

[…], verblijvende in bovenvermelde inrichting,

betreffende: selectie/overplaatsing (intern).

1. Het verloop van de procedure

1.1

De beklagcommissie heeft kennisgenomen van de dossierstukken.

1.2

De mondelinge behandeling van het klaagschrift vond plaats op 2 november 2023. Daarbij waren aanwezig klager en namens de directeur, […]. Ook was aanwezig namens het Meldpunt Vreemdelingen, […], als gemachtigde voor klager.

2. De standpunten van partijen

2.1

Samengevat en zakelijk weergegeven, komt de klacht op het volgende neer.

Klager is op 31 juli 2023 op de beheersafdeling geplaatst en is het daar niet mee eens. Binnen het beheersregime zijn slechts beperkte vrijheden en worden gedetineerden voor het grootste gedeelte van de dag opgesloten in de cel. Klager heeft meerdere keren aan het personeel gevraagd waarom hij op de beheersafdeling is geplaatst, maar hier kreeg hij geen antwoord op. Het beheersregime is een regime dat volgt uit het wetsvoorstel ‘Wet terugkeer en vreemdelingenbewaring’, maar dit wetsvoorstel is nog niet in werking getreden. De overplaatsing naar de beheersafdeling is onrechtmatig doordat deze geen wettelijke basis heeft, klager niet gehoord is en hem geen beschikking is uitgereikt. Tijdens de zitting verklaart klager dat hij drie maanden op de beheersafdeling heeft gezeten en dat dit een zware tijd voor hem is geweest. Het gaat nu beter met klager, omdat hij is gaan sporten en boeken is gaan lezen. Toch wil klager niet dat zijn rechten worden geschonden.

2.2

Samengevat en zakelijk weergegeven, komt het standpunt van de directeur op het volgende neer.

Alle justitiabelen die op grond van de vreemdelingenwet bij DCR worden geplaatst, worden op een basisregime geplaatst. Binnen het basisregime verwerft de justitiabele vrijheden waardoor hij zich vrij kan bewegen door het gebouw om deel te nemen aan het dagprogramma. Dit is opgenomen in artikel 2.1 van de Huisregels. Bij ongewenst gedrag kan een justitiabele worden overgeplaatst naar de beheersafdeling, waardoor de interne vrijheden worden beperkt als een justitiabele niet kan omgaan met de bewegingsvrijheid. In dit geval heeft klager zich vaker misdragen op de afdeling; het verstoren van de orde en rust door tegen de deur te bonken, geluidsoverlast, herhaaldelijk de intercom bellen etc. Voor dit soort gedrag is hij meermaals op een strafcel geplaatst. De plaatsing op een beheersafdeling is niet bedoeld als een strafmaatregel, maar heeft als doel om klager te laten nadenken over zijn gedrag en daarbij zal de inrichting stimuleren om klager zijn gedrag aan te passen

3. De beoordeling

3.1

Wie is bevoegd tot het plaatsen op de beheersafdeling?

Artikel 15, eerste lid, Pbw bepaalt dat de personen ten aanzien van wie de tenuitvoerlegging van (…) vrijheidsbenemende maatregelen is gelast worden geplaatst in een inrichting of afdeling (…).

Op grond van artikel 16 Pbw bepaalt de directeur de wijze van onderbrenging van de gedetineerden die overeenkomstig artikel 15 zijn geplaatst in de inrichting of afdeling met het beheer waarvan hij is belast.

Door een besluit tot inbewaringstelling (artikel 59 Vreemdelingenwet 2000) is een gedetineerde vreemdeling zoals klager een persoon ten aanzien van wie de tenuitvoerlegging van een vrijheidsbenemende maatregel is gelast.

De directeur is dus bevoegd te bepalen op welke afdeling klager wordt ondergebracht.

Is plaatsing op de beheersafdeling een beslissing waarover een vreemdeling in beklag kan?

Volgens beleidsregels van de directeur[1] geldt het volgende:

Uw bewegingsvrijheid is zo groot mogelijk voor zover het beheer en de orde en veiligheid in de inrichting dit toelaat.

Gedurende de tijd dat u niet in uw verblijfsruimte verblijft, kunt u zich vrij bewegen op uw afdeling en de diverse opengestelde activiteitenruimtes.

(…)

U wordt op een basisregime geplaatst. Binnen het basisregime verwerft u vrijheden waardoor u zich deels vrij kunt bewegen in het gebouw om deel te nemen aan het dagprogramma.

U kunt bij ongewenst gedrag geplaatst worden op een beheers afdeling. Als u ongewenst gedrag vertoont betekent dit dus dat u niet om kunt gaan met de bewegingsvrijheid van de interne vrijheden.

Op de beheers afdeling proberen wij u te laten nadenken over uw gedrag en zullen wij u stimuleren om uw gedrag aan te passen zodat u weer kunt meedraaien in het basisregime. Het dagprogramma op de beheers afdeling is beperkt.

Uit voormeld juridisch kader (artikel 15 en 16 Pbw, en de beleidsregels) volgt dat een beslissing tot plaatsing op de beheersafdeling aan de directeur is toe te rekenen en dat deze beslissing de (rechts)positie van klager wijzigt (beperking van vrijheden en van het dagprogramma).

Hierover is beklag mogelijk bij de beklagcommissie (60 Pbw).

Waar moet de directeur zich aan houden bij een beslissing tot plaatsing op de beheersafdeling?

De Memorie van toelichting bij artikel 57, eerste lid onder l Pbw^[2] vermeldt onder 4.2. de ondergrens voor het horen bij een overplaatsing. Bij een overplaatsing binnen dezelfde locatie (bijvoorbeeld van afdeling C naar afdeling G, binnen Detentiecentrum Rotterdam) kan een gedetineerde worden gehoord als daar behoefte aan is. Naarmate de gevolgen van een overplaatsing ingrijpender worden, neemt ook de rechtsbescherming toe. Zo vermeldt de Memorie van toelichting dat bij een voorgenomen overplaatsing naar een andere locatie binnen de inrichting, binnen hetzelfde arrondissement, de directeur de gedetineerde vooraf moet horen. Bij een nog ingrijpender overplaatsing, zoals buiten het arrondissement, is de tussenkomst van de Minister van Veiligheid en Justitie vereist.

De overplaatsing van een vreemdeling naar een beheersafdeling is weliswaar binnen dezelfde locatie, maar de gevolgen zijn ingrijpender dan bij het overplaatsen naar een afdeling met hetzelfde regime. De beklagcommissie stelt daarom de beslissing tot plaatsing op de beheersafdeling op een lijn met een beslissing tot overplaatsing naar een andere locatie binnen dezelfde penitentiaire inrichting, als bedoeld in artikel 57, eerste lid onder l Pbw.

Dit betekent onder andere dat bij een beslissing tot plaatsing op de beheersafdeling de directeur

1. de gedetineerde in de gelegenheid moet stellen te worden gehoord, zoveel mogelijk in een voor hem begrijpelijke taal (57 eerste lid onder l Pbw).
2. de gedetineerde onverwijld schriftelijk en zoveel mogelijk in een voor hem begrijpelijke taal een met redenen omklede, gedagtekende en ondertekende mededeling geeft (58 eerste lid Pbw).
3. de gedetineerde in de mededeling wijst op de beklagmogelijkheid, de wijze waarop en de termijn waarbinnen zulks dient te geschieden, alsmede op de mogelijkheid tot het doen van een verzoek aan de voorzitter van de beroepscommissie om hangende de uitspraak op het klaagschrift de tenuitvoerlegging van de beslissing geheel of gedeeltelijk te schorsen (58 vierde lid Pbw).

3.2

Wat betekent dit voor klager in deze zaak?

Vaststaat dat de directeur niet heeft voldaan aan de verplichtingen zoals vermeld in de vorige alinea. Het beklag is gegrond. De directeur moet hem een tegemoetkoming betalen van € 20,- Dit bedrag komt overeen met standaardbedragen van de RSJ bij gegrondverklaring om formele redenen, bij een dagprogramma langer dan 3 maanden (€ 60 x 1/3)[3].

Uit de stukken die de beklagcommissie heeft ontvangen van klager en de directeur en uit wat is besproken tijdens de mondelinge behandeling van de klacht, volgt dat het gedrag van klager voldoende aanleiding gaf hem te plaatsen op de beheersafdeling (meer dan eens misdragen op de afdeling, o.a. bonken, geluidsoverlast, intercom bellen). Klager heeft dit niet (onderbouwd) weersproken en de beklagcommissie ziet geen reden om tot een ander oordeel te komen.

Uit de tekst en de bedoeling van artikel 68 Pbw, in het bijzonder de mogelijkheid van een gedeeltelijke vernietiging (tweede lid) en het impliciete belang dat de gewenste rechtsgevolgen resteren (zesde lid), volgt voor de beklagcommissie dat zij na gegrondverklaring en vernietiging van de (als) beslissing van de directeur (aangemerkte handeling), kan bepalen dat de rechtsgevolgen van die beslissing in stand kunnen blijven.

Dit zal de beklagcommissie doen.

3.3

Kan nog op een andere manier worden tegemoetgekomen aan klager?

Uit de behandeling ter zitting leidt de beklagcommissie af dat klager tot de conclusie is gekomen dat als hij zich anders opstelt, zijn verblijf in detentie hem minder ergernis geeft. Hij lijkt met succes een betere manier te hebben gevonden om zijn dagen zo aangenaam mogelijk door te komen. Naar de beklagcommissie begrijpt is klager al maanden niet meer aangesproken op zijn gedrag.

Tijdens de zitting lijkt het voor klager inmiddels vooral belangrijk te zijn hoe zijn verblijf van drie maanden op de beheersafdeling is geweest, bijvoorbeeld hoe meerdere personeelsleden zich die maanden hebben gedragen richting hem. Dit deel valt buiten deze klacht.

Tijdens de zitting heeft de directeur zich wel bereid verklaard om in een gesprek met klager, zijn gemachtigde en een lid van deze beklagcommissie dat ook maandcommissaris is, te luisteren naar wat volgens klager verkeerd is gegaan in de behandeling door personeel. Klager heeft zich bereid verklaard om in dat gesprek ook te luisteren naar de visie van de directeur op die situaties. Waar mogelijk zal de maandcommissaris bemiddelen.

Met het maken van deze afspraken en het vermelden daarvan in deze uitspraak, probeert de beklagcommissie zoveel mogelijk tegemoet te komen aan wat klager belangrijk vindt.

4. DE BESLISSING

De beklagcommissie,

verklaart het beklag gegrond;

vernietigt de beslissing tot plaatsing op de beheersafdeling;

laat de rechtsgevolgen van die beslissing in stand;

stelt de tegemoetkoming vast op €  20.

Deze uitspraak is gegeven door de beklagcommissie, bestaande uit mr. J.J. Klomp, voorzitter, L.M. Blaak en B. Klinkenberg, leden, in tegenwoordigheid van C. Reijerink, secretaris, op 16 november 2023.

Er is door de directie beroep ingesteld bij de RSJ onder kenmerk 23/37722/GA.

--------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

[1] Artikel 59 Vreemdelingenwet 2000, Huis van bewaring beperkte gemeenschap voor vreemdelingenbewaring, Huisregels Detentiecentrum Rotterdam mei 2018.

[2] 33 844, Nr. 3, Wijziging van de Penitentiaire beginselenwet, de Beginselenwet verpleging ter beschikking gestelden en de Beginselenwet justitiële jeugdinrichtingen en enkele andere wetten in verband met het vervoer, het medisch klachtrecht en enkele andere onderwerpen.

[3] https://www.rsj.nl/rechtspraakprocedure/standaardbedragen-tegemoetkoming